CEZA YARGILAMASINDA İSTİNABE

İstinabe sözlük anlamı olarak, başka bir makamdan yardım istenmesi, adli   yardım   manalarına   gelmektedir.

Açılmış   bir   davada,   davaya bakmakla  görevli ve yetkili  mahkemenin  kendi yargı  çevresi  dışında  (baka bir mahkemenin yargı çevresi içinde) yapılması gereken bir işlem için, yargı çevresi  içinde  o  işlemin  yapılacağı  mahkemeden  hukuki  yardım  istemesine istinabe  denir.

Bir  başka  tanımlamaya  göre  istinabe, “yetkili  bir  hâkim veya  mahkemenin,  yetkisiz  bir  hâkim  veya  mahkemeden  kendi  adına  bir işlem  yapmasını  talep  etmesi,  bir  anlamda  yetki  devretmesidir.”

Genel olarak  tarafların  isticvabı, ahit  dinlenmesi,  bilirkişi  incelemesi,  yemin  ve keşif konularında istinabe yoluna gidilebilir.

İstinabe  konusu  CİKAYAS’ın  3  üncü  ve  devam  eden  maddelerinde düzenlenmiştir.  Bu  bağlamda,  akit  taraf  bir  ceza  davası  ile  ilgili  olarak, soruşturma işlemlerinin yürütülmesini, aynı şekilde suça ilişkin olarak dosya ve  belgelerin  gönderilmesini  karşı  taraftan  talep  edebilecektir.  Kendisinden talepte   bulunulan   taraf   ise   bu   yardım   taleplerinin kendi   mevzuatında öngörülen kurallar çerçevesinde yerine getirecektir.

Uluslararası  istinabe  ise,  bir  devletin  yetkili  bir  adli  makamının (istemde  bulunulan  devlet)  diğer  bir  devletin  (istemde  bulunan  devlet)  adli makamı adına yerine getirdiği işlemler bütünüdür.

İstinabe talepleri, talepte bulunulan devlet mevzuatına göre yerine getirilir. Dolayısıyla, yabancı adli makamın    istinabe    talebi    Türk    mevzuatı    hükümlerine    göre    yerine getirilecektir.

Adli     yardımlaşma     talepnamesinde,     talebin     yerine getirilmesinde özel bir usul uygulanması istenmekteyse, bu usul ancak Türk mevzuatı ile bağdaştığı oranda uygulanmalıdır. Eğer uygulanması istenilen usul, tamamen veya kısmen hukuk sistemimizle bağdamıyorsa, talep yerine getirilmeden  önce en  kısa  zamanda  bu  durum  talepte bulunan yabancı  adli makamlara iletilmek üzere, Adalet Bakanlığına bildirilmelidir.

İstinabe talebinde bulunulabilecek cezai konular  şunlardır:

• Şüpheli ve   sanıkların   ifadelerinin   alınması   veya   sorgularının yapılması,
• Mağdur, müşteki, katılan, tanık ve bilirkişilerin dinlenilmesi,
• Bilgi ve  delil  temini,  banka  kayıtları,  muhasebe  belgeleri, şirket dosyaları  ve  ticari  belgeler  de  dâhil  olmak  üzere, ilgili  belge  ve  kayıtların asıllarının veya tasdikli suretlerinin sağlanması,
• Delil toplamak amacıyla kazançların, malvarlıklarının, araç-gerecin ya da diğer hususların belirlenmesi veya izlenmesi,
• Delil amaçlı arama ve el koyma, eşya ve yer incelemesi,
• El koyma ve müsadereye dair yabancı mahkeme kararlarının infazı,